ترموکوپل (Thermocouple) یک سنسور تشخیص دمای ترمو-الکتریکی مدار-بسته شامل دو سیم غیر هم جنس است، که در یک انتها به هم متصل شدهاند.[۱] زمانیکه دما در یک سمت با دما در سمت دیگر تفاوت داشته باشد یک جریان الکتریکی در مسیر برقرار میشود. به این پدیده اثر سیبک (به انگلیسی: Seebeck Effect) گفته میشود[۱] که اساس کار ترموکوپلها میباشد.
به یک طرف این اتصال، اتصال گرم و به طرف دیگر آن اتصال سرد گفته میشود. سمت گرم داخل یک محفظه محافظ قرار داده شده و در معرض فرایند قرار داده میشود.
اگر محل اتصال دو فلز ترموکوپل حرارت دادهشود، به دلیل اثر ترموالکتریکی در دو سر دیگر آنها که آزاد هستند اختلاف پتانسیلی (ولتاژ) تولید شود. این ولتاژ تابع دما است و با اندازهگیری آن، میتوان دما را اندازه گرفت.
ترموکوپل یک مبدّل (ترانسدیوسر) خودمُولّد است که از اتصال دو فلز ناهمجنس تشکیل شدهاست. اتصال سرد بایستی در دمای مرجع قرار داده شود. به عنوان مثال، اتصال مرجع را بایستی در ظرف حاوی یخ در حال ذوب شدن قرار داد. سمت دیگر ترموکوپل بایستی به جسمی که میخواهیم دمای آن را اندازه بگیریم، کاملاً جفت شود.
فلزات ترموکوپلی بهطور کلی نسبت به قیمتشان به دو گروه تقسیم میشوند؛ ترموکوپل فلز پایه و ترموکوپل فلزات قیمتی.
مزیت اصلی ترموکوپلها، محدودهٔ وسیع اندازهگیری آنهاست که معمولاً از ۱۸۰- تا ۱۸۰۰+ درجه سلسیوس را در برمی گیرد. دیگر مزیت ترموکوپلها، عملکرد خطی آنها در محدوده اندازهگیری است.